Bicuspid AORTA (BAC) nima? Semptomlar, sabablari va davolash

Bikuspid aorta qopqog’i (BAV) nima?

Aorta qopqog’i yurakdagi to’rtta klapanlardan biri bo’lib, qonni chap qorinchadan aortaga, qonni tananing ko’p qismiga tarqatadigan arteriyaga o’tkazishga yordam beradi. Umuman olganda, aorta qopqog’ida yurak urishi bilan ochilib yopiladigan, yurakdan aorta tomiriga qon oqishini ta’minlaydigan uchta varaq yoki qopqoq bor. Har safar yurak qisqarganida aortadagi bu klapanlar ochilib yopiladi. Bikuspid kasalligi konjenital aorta yurak qopqog’ida ikkita barg bo’lganda paydo bo’ladi. Bu holat yurak bilan bog’liq asoratlarni keltirib chiqaradi, bu esa yurakning samarali ishlamasligiga olib keladi. 3 bargli qopqoq bo’lgan triküspid aorta qopqog’i odatda oson va xavfsiz tarzda ochiladi va yopiladi. Biroq, g’ayritabiiy tug’ma bikuspid aorta qopqog’i varaqalari odatdagidan qalinroq bo’lishi mumkin, bu esa varaqlarning to’g’ri ochilishi va yopilishini qiyinlashtiradi.

Aorta qopqog’i stenozining eng keng tarqalgan sabablaridan biri bo’lgan bu holat yurakning aortaga qon quyish uchun odatdagidan ko’ra ko’proq ishlashiga olib keladi. Ba’zida, bikuspid aorta kasalligining dastlabki bosqichlarida yurak normal ishlashi mumkin. Biroq, vana bo’ylab bir tekis taqsimlanmagan qon oqimi tufayli klapanlar vaqt o’tishi bilan qalinlashishi mumkin. Bu bikuspid aorta kasalligi bo’lgan odamlarda yurak funktsiyasining yomonlashishiga olib kelishi mumkin, bu avvaliga normal bo’lishi mumkin, keyin esa. Ba’zi bikuspid aortasi bo’lgan bemorlarda qopqoq mahkam yopilmaydi va qon oqishi mumkin. Vujudga pompalanishi kerak bo’lgan qon yurakka qaytib kelganda, bu yurakning qattiq ishlashiga olib keladigan aorta qopqog’i etishmovchiligi kasalligiga olib kelishi mumkin.

Bikuspid aorta belgilari

Bikuspid aorta qopqog’i kasalligining dastlabki bosqichlarida kasallik uzoq vaqt davomida hech qanday alomat keltirmasligi mumkin, chunki yurak qopqog’i to’g’ri ishlashga qodir. Ba’zi hollarda alomatlar balog’atga etgunga qadar namoyon bo’lmasligi mumkin. Biroq, agar yangi tug’ilgan chaqaloqdagi aorta qopqog’i juda tor bo’lsa yoki qopqoq bilan jiddiy muammolar mavjud bo’lsa, alomatlar tug’ilgandan keyin darhol paydo bo’lishi mumkin. Bikuspid aorta kasalligi tufayli yuzaga kelishi mumkin bo’lgan simptomlarni quyidagicha sanab o’tish mumkin:

• Ko’krak qafasidagi og’riq  va noqulaylik
• bosh aylanishi
• Charchoqlik tufayli mashq qila olmaslik
• Qattiq  nafas qisilishi
• charchash
• Hushidan ketish
• yurak urishi
• rangpar teri
• nafas olishda qiyinchilik
• Oziqlantirish yoki vazn ortishi bilan bog’liq muammolar

Agar bikuspid qopqog’i kasalligi davolanmasa, yurak tanaga kerak bo’lgan qonni pompalamasligi mumkin. Bu tanadagi turli xil asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin. Ushbu asoratlarni quyidagicha sanab o’tish mumkin:

• Aorta qopqog’i etishmovchiligi
• Aorta qopqog’ining stenozi
• Yurak etishmovchiligi
• aorta anevrizmasi
• Endokardit: yurakning ichki qatlami va yurak klapanlarining yallig’lanishi.
• Aritmiyalar

Bikuspid aorta qanday tashxis qilinadi?

Bikuspid aorta qopqog’i sindromining belgilari ko’plab kasalliklarga o’xshashligi sababli, shifokorlar kasallikni tashxislashda qiyinchiliklarga duch kelishlari mumkin. Shuning uchun kasallikni aniqlash uchun maxsus testlar talab qilinishi mumkin. Shifokor birinchi navbatda bemorni umumiy tekshiruvdan o’tkazadi va bemorning kasallik tarixini ko’rib chiqadi. Keyin stetoskop yordamida bemorning yuragini diqqat bilan tinglaydi. Agar u tinglash paytida yurak shovqinini (boshqa qo’shimcha tovush) aniqlasa, vaziyatni aniqroq tushunish uchun batafsilroq testlarni buyuradi. Bikuspid aorta kasalligini tashxislash uchun qo’llaniladigan usullarni quyidagicha sanab o’tish mumkin:

• Ekokardiyografi (ECHO) : Ekokardiyografi qurilmasi; U tovush to‘lqinlari yordamida kompyuter ekranida yurakning harakatlarini, ichki tuzilishi va funksiyasini aks ettiradi. Ushbu test tufayli yurak tomirlari va yurak klapanlaridagi muammolarni yurakdagi qon oqimini tekshirish orqali aniqlash mumkin.
• Elektrokardiografiya (EKG) : yurak tomonidan yaratilgan elektr energiyasini batafsil tekshirish imkonini beruvchi elektrokardiografiya; U ko’krak qafasi, bilak va to’piqlarga o’rnatilgan elektrodlar tufayli bu energiyani kompyuter ekraniga aks ettiradi. Kompyuter ushbu elektr energiyasini shifokor o’qiy oladigan grafikaga aylantiradi.
• Ko’krak qafasi rentgenogrammasi: yurak va yurakdagi qon tomirlarini tekshirishga imkon beruvchi bu rentgen rentgen nurlari yordamida tasvirlarni beradi.
• Kardiyak  kompyuter tomografiyasi (KT) : Kompyuter tomografiyasi rentgen nurlari yordamida yurak va tomirlarni batafsil tekshirish imkonini beradi. U turli burchaklardan ko’krak qafasining tasvirlarini oladi va ularni birlashtiradi va uch o’lchamli tasvirni oladi.
• Magnit-rezonans tomografiya (MRI) : Ichida katta magnitlar bo’lgan magnit-rezonans tomografiya qurilmasi ushbu magnitlar yordamida katta magnit maydon hosil qiladi. Ushbu magnit maydon tufayli yurak va yurak tomirlarini batafsil tekshirish imkonini beradi.

Bikuspid aortani davolash

Bikuspid aortani davolash uchun birinchi navbatda kasallikning og’irligini va qaysi davolash mos kelishini aniqlash kerak. Bikuspid aorta qopqog’ini davolash bir nechta usul bilan amalga oshirilishi mumkin. Alomatlar bo’lmasa, shifokorlar yurakni baholash uchun bemorni muntazam ravishda chaqirishadi. Shunday qilib, potentsial xavfli vaziyatda erta aralashuv bilan vaziyatni nazorat ostiga olish mumkin. Alomatlar paydo bo’lganda, yurak klapanlarini almashtirish yoki ta’mirlash kerak bo’lishi mumkin. Ushbu protsedura uchun ko’pincha bikuspid aorta qopqog’i jarrohligi talab qilinishi mumkin. Ushbu operatsiya ochiq yurak jarrohligi sifatida amalga oshirilishi mumkin. Ba’zi hollarda angiografiya ham qo’llanilishi mumkin. Umuman olganda, bikuspid aorta qopqog’i jarrohligi quyidagi usullar bilan amalga oshirilishi mumkin:

• Aorta qopqog’i jarrohligi: Ushbu protsedurada qovurg’a qafasi vertikal ravishda yarmiga kesiladi va yurak ochiladi. Shu tarzda yurakda operatsiyalarni bajarish mumkin.
• Minimal invaziv aorta qopqog’i jarrohligi: Kichikroq kesma bilan amalga oshiriladigan ushbu protsedurada kesma ko’krak va qovurg’alar ustida amalga oshiriladi. Minimal tarzda bajariladigan bikuspid qopqog’i jarrohligi butun ko’krak qafasini ochmasdan yurakda operatsiya qilish imkonini beradi. Bundan tashqari , mos bemorlarda boshqa minimal invaziv usul bo’lgan  kateter orqali aorta qopqog’ini almashtirishni amalga oshirish mumkin  . Shunday qilib, qon yo’qotilishi kamayadi va tezroq tiklanish jarayoni sodir bo’lishi mumkin.

Aorta qopqog’ini ta’mirlash yoki almashtirish uchun ishlatiladigan usullarni quyidagicha sanab o’tish mumkin:

• Aorta qopqog’ini ta’mirlash: Ushbu protsedurada valfni almashtirmasdan ta’mirlash mumkin. Ayniqsa, aorta etishmovchiligini davolash uchun ishlatiladigan bu usul odatda minimal invaziv protsedura bilan amalga oshiriladi. Jarroh aorta klapanlarini qattiqroq qilish uchun ularni qayta shakllantiradi.
• Aorta qopqog’ini almashtirish: Agar klapanlarni ta’mirlash mumkin bo’lmasa, klapanlarni to’liq almashtirish kerak bo’lishi mumkin. Ushbu protsedura ochiq yurak jarrohligi yoki  TAVI , minimal invaziv jarrohlik amaliyoti  bilan amalga oshirilishi mumkin . Yangi qopqoqlarni o’rnatish uchun ikkita variant mavjud. 

Ushbu variantlarni quyidagicha sanab o’tish mumkin:

• Biologik qopqoq: cho’chqa yoki sigir to’qimalaridan tayyorlangan bu klapanlar ko’p yillar davomida ishlatilishi mumkin; Biroq, u mexanik klapanlarga qaraganda qisqaroq umrga ega.
• Mexanik qopqoq: Ushbu klapanlardan foydalanadigan odamlar qonning butun tanaga muntazam tarqalishini ta’minlash uchun muntazam ravishda qonni suyultiruvchi vositalardan foydalanadilar. Shunday qilib, qon pıhtılarının shakllanishi oldini oladi.

Shifokoringiz bikuspid aorta kasalligini nazorat ostida ushlab turish va davolanishni samaraliroq qilish uchun dori-darmonlarni buyurishi mumkin. Bundan tashqari, hayot tarzingizni o’zgartirishingiz kerak bo’lishi mumkin. Ayniqsa, uyqu rejimi, jismoniy mashqlar va ovqatlanish kabi holatlarda ehtiyotkor bo’lish yurak sog’lig’iga ijobiy ta’sir ko’rsatish orqali hayot sifatini yaxshilashi mumkin. Bundan tashqari, yurak sog’lig’iga salbiy ta’sir ko’rsatadigan zararli odatlardan voz kechish davolanishni yanada samaraliroq qilishi mumkin. Kardiyak reabilitatsiya dasturida  ishtirok etish  sizga ushbu muammolarni hal qilishda yordam beradi. Agar sizda bikuspid aorta qopqog’i kasalligi belgilari bor deb hisoblasangiz, erta tashxis qo’yish va davolash uchun shifokoringiz yoki eng yaqin sog’liqni saqlash muassasasi bilan maslahatlashishni unutmang.