Graves kasalligi (toksik guatr) nima? Semptomlar va davolash
Graves kasalligi otoimmün kasallik bo’lib, qalqonsimon bezlarning haddan tashqari qattiq ishlashiga olib keladi va shuning uchun ortiqcha miqdorda qalqonsimon gormon ishlab chiqaradi. Toksik guatr deb ham ataladigan bu kasallik gipertiroidizmning eng keng tarqalgan sabablaridan biridir. Zaharli buqoq o’ldiradimi?Toksik buqoq uchun nima yaxshi? Savollar keyinroq maqolada batafsil tavsiflanadi.
Graves kasalligi (toksik guatr) nima?
Graves kasalligi otoimmün kasallik bo’lib, toksik guatr deb ham ataladi. Ushbu buzuqlik qalqonsimon bezning qattiq ishlashiga va ortiqcha miqdorda gormonlar ishlab chiqarilishiga olib keladi. Qalqonsimon gormonlar darajasining oshishi gipertiroidizmga olib keladi. Gipertiroidizm turli sabablarga ko’ra yuzaga kelishi mumkin, ayniqsa Graves kasalligi.
qalqonsimon bez gormonlari; Bu asab tizimining funktsiyasidan miya rivojlanishiga, tana haroratidan metabolizmgacha bo’lgan turli sohalarga ta’sir qiladi. Qalqonsimon gormonlar darajasidagi o’zgarishlar ham ushbu sohalarning barchasiga ta’sir qiladi. Gipertiroidizm bilan bog’liq alomatlar tananing deyarli har bir qismida rivojlanadi.
Graves kasalligi (toksik buqoq) nima sabab bo’ladi?
Graves kasalligi otoimmün kasallikdir. Otoimmün kasalliklarda immunitet tizimida muammo yuzaga keladi, uning asosiy vazifasi tanaga kiradigan zararli mikroorganizmlarga qarshi kurashishdir. Immunitet tizimi insonning o’z tanasining hujayrasini «begona» deb biladi va uni yo’q qilishga harakat qiladi. Bu tegishli hujayra joylashgan to’qimalarning shikastlanishiga olib keladi.
Graves kasalligida immunitet tizimi qalqonsimon bez hujayralarining bir qismiga qarshi antikorlarni ishlab chiqaradi.
Oddiy sharoitlarda qalqonsimon bezning ishi miyadagi gipofiz bezidan ajralib chiqadigan gormon tomonidan boshqariladi. Graves kasalligida immun tizimi tomonidan ishlab chiqarilgan antikor (tirotiropin retseptorlari antikori, TRAb) gipofiz bezidan ajralib chiqadigan gormonga taqlid qiladi. Ushbu antikor qalqonsimon bezni haddan tashqari qo’zg’atishga olib keladi, shuning uchun ortiqcha gormonlar ishlab chiqariladi. Tiroid gormonlarining yuqori darajasi ham gipertiroidizmga olib keladi.
Graves oftalmopatiyasi – toksik guatr tufayli kelib chiqqan ko’z kasalligi. Graves oftalmopatiyasida ba’zi uglevodlar mushak va ko’z orqasidagi boshqa to’qimalarda to’planadi. Ushbu holatning sababi aniq ma’lum bo’lmasa-da, ko’z atrofida sodir bo’lgan bu o’zgarishda qalqonsimon bez funktsiyalarini buzadigan TRAb deb nomlangan antikorlarning rol o’ynashi taxmin qilinadi.
Graves oftalmopatiyasi odatda gipertiroidizm bilan bir vaqtda yoki gipertiroidizm boshlanganidan bir necha oy o’tgach sodir bo’ladi.
Muayyan shartlar mavjud bo’lganda, odamning Graves kasalligini rivojlanish xavfi oshishi mumkin. Graves kasalligining xavf omillari:
- Oila tarixi: toksik guatr bilan og’rigan oilada ushbu kasallikka chalinish xavfi ortadi. Bu Graves kasalligining rivojlanishida genetik strukturaning ham rol o’ynashidan dalolat berishi mumkin.
- Jins: Toksik guatr kasalligi ayollarda erkaklarnikiga qaraganda tez-tez uchraydi.
- Yoshi: Graves kasalligi odatda 40 yoshdan oldin rivojlanadi.
- Boshqa otoimmün kasalliklar: 1-toifa diabet va revmatoid artrit kabi otoimmün kasalliklari bo’lgan odamlarda toksik guatr xavfi yuqori, bu ham otoimmün kasallikdir.
- Hissiy yoki jismoniy stress: kasallik, stressli hodisani boshdan kechirish kabi holatlar; Bu Graves kasalligiga genetik moyil bo’lgan odamlarda kasallikning rivojlanishiga sabab bo’lishi mumkin.
- Homiladorlik: Homilador yoki yaqinda tug’ilgan ayollar toksik guatr bilan kasallanish ehtimoli ko’proq.
- Chekish: Chekish immunitet tizimiga ta’sir qiladi va toksik guatr xavfini oshiradi. Chekuvchi Graves kasalligi bilan og’rigan bemorlarda Graves oftalmopatiyasini rivojlanish ehtimoli ko’proq.
Graves kasalligining (toksik buqoq) belgilari qanday?
Graves kasalligining umumiy belgilari quyidagilardan iborat:
- Anksiyete
- Tartibsizlik
- Issiqlikka sezgirlik, issiq havoda ham terlash, nam teri
- Ratsiondagi o’zgarishlarga qaramay, vazn yo’qotish
- Qalqonsimon bezning kengayishi (guatr)
- Hayz ko’rish tartibining o’zgarishi
- erektil disfunktsiya
- Jinsiy istakning pasayishi (libido)
- Tez-tez ichak harakatlari
- chiqadigan ko’zlar
- Charchoqlik
- Buzoq va tovonda terining qalinlashishi va qizarishi
- Yurak tezligining oshishi (taxikardiya)
- Noto’g’ri yurak urishi (yurak urishi)
- Uyquning buzilishi
Graves bilan og’rigan bemorlarning taxminan 30 foizida Graves oftalmopatiyasining belgilari va alomatlari mavjud. Graves oftalmopatiyasida ko’z atrofidagi to’qimalarda yallig’lanish paydo bo’ladi. Graves oftalmopatiyasining belgilari:
- ko’zlari bo’rtib chiqadi
- Ko’zlarda qum hissi
- yorug’likka sezgirlik
- Ko’zlarda bosim yoki og’riq hissi
- ikki tomonlama ko’rish
- Ko’z qovoqlarining shishishi yoki tortilishi
- Ko’zning qizarishi, yallig’lanishi
- Buni ko’rishning yo’qolishi deb hisoblash mumkin.
Graves dermopatiyasi Graves kasalligining kam uchraydigan ko’rinishidir. Graves dermopatiyasi bilan og’rigan bemorlarda terining qizarishi va qalinlashishi, ayniqsa tovon va boldir sohalarida kuzatilishi mumkin.
Graves kasalligi (toksik guatr) qanday davolanadi?
Graves kasalligini davolash qalqonsimon bez gormonlarining ortiqcha ishlab chiqarilishini oldini olish va allaqachon ishlab chiqarilgan gormonlarning tanadagi ta’sirini normallashtirish uchun amalga oshiriladi.
Zaharli guatr kasalligini davolashda qo’llanilishi mumkin bo’lgan usullardan biri bu radioaktiv yod terapiyasi. Ushbu terapiyada bemorga og’iz orqali radioaktiv yod beriladi. Yod qalqonsimon bez gormonlar ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan moddadir. Shu sababli, qalqonsimon bez tanaga olingan radioaktiv yodni ushlab turadi. Qalqonsimon bez hujayralariga kiradigan radioaktiv yod o’zi chiqaradigan nurlanish bilan haddan tashqari faol qalqonsimon to’qimalarni yo’q qila boshlaydi. Qalqonsimon bez asta-sekin kichrayadi va Graves kasalligining alomatlari engillashadi. Radioaktiv yod bilan davolash bir necha haftadan bir necha oygacha davom etadi. Ushbu davolash usulining nojo’ya ta’siri orasida bo’yin sezuvchanligi va qalqonsimon gormonlar darajasining vaqtincha o’sishi kiradi.
Radioaktiv yod terapiyasi homilador va emizikli ayollarda qo’llanilmaydi.
Davolashda qo’llanilishi mumkin bo’lgan yana bir usul – qalqonsimon bezga qarshi dorilar. Ushbu dorilar qalqonsimon bezga gormonlar ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan yodning hujayra ichiga olinishini oldini oladi. Shunday qilib, qalqonsimon gormonlar sintezini kamaytiradi. Qalqonsimon bezga qarshi dorilarga misol – metimazol.
Beta-blokerlar guruhining dorilari gipertiroidizmni davolashda ham qo’llanilishi mumkin. Ushbu dorilar qalqonsimon gormonlar ishlab chiqarishni kamaytirmaydi. Beta-blokerlar tanadagi qalqonsimon gormonlar ta’sirini neytrallash orqali o’z ta’sirini ko’rsatadi. beta blokerlar; Bu yurak urish tezligining oshishi, tashvish, bezovtalik, terlash va diareya kabi alomatlarni bartaraf etishga yordam beradi. Propranolol, atenolol, metoprolol, nadolol; Bu Gravesni davolashda ishlatilishi mumkin bo’lgan beta-blokerlarning namunasidir.
Gravesni davolashda qo’llanilishi mumkin bo’lgan yana bir usul – jarrohlik. Toksik guatr operatsiyasi qalqonsimon bezning bir qismini yoki butun qismini olib tashlashni o’z ichiga oladi. Operatsiyadan keyin bemorga tashqi qalqonsimon gormonlar yordami kerak bo’lishi mumkin. Graves kasalligi bo’yicha jarrohlik amaliyotida tovush paychalarini boshqaradigan nervlar, qalqonsimon bez ustida joylashgan va organizmdagi kaltsiy muvozanatini saqlaydigan paratiroid bezlari zararlanishi mumkin. Biroq, tajribali jarroh tomonidan amalga oshirilgan operatsiyada asoratlar xavfi juda past.
Agar Graves kasalligi davolanmasa, bu juda jiddiy sog’liq muammolariga olib kelishi mumkin. Graves kasalligi tufayli rivojlanishi mumkin bo’lgan asoratlar quyidagilardir:
- Homiladorlik davridagi muammolar: homila tushishi, erta tug’ilish, homilaning qalqonsimon bezining disfunktsiyasi, homilaning yomon rivojlanishi, onaning yurak kasalligi va preeklampsi kabi muammolar homiladorlik paytida kuzatilishi mumkin bo’lgan toksik guatrning asoratlari hisoblanadi.
- Yurak kasalliklari: Graves kasalligi davolanmasa, u yurak ritmining buzilishiga, yurak mushaklaridagi tizimli o’zgarishlarga va yurak etishmovchiligiga olib kelishi mumkin.
- Qalqonsimon bo’ron: Qalqonsimon bo’ron – bu Graves kasalligining kamdan-kam uchraydigan, ammo hayotga xavf tug’diradigan asoratlari. Tireotoksik deb ham ataladigan bu holat, ayniqsa, og’ir hipertiroidizmi bo’lgan odamlarda uchraydi.
Qalqonsimon bez gormonlarining tez va kuchli o’sishi organizmga ko’p ta’sir ko’rsatadi. Bu effektlar; Bu alomatlar orasida isitma, terlash, diareya, qusish, deliryum, o’ta zaiflik, yurak aritmi, soqchilik, sariqlik, past qon bosimi va koma mavjud. Qalqonsimon bo’ron shoshilinch aralashuvni talab qiladigan sog’liq muammosidir.
- Mo’rt suyaklar: Gipertiroidizm osteoporozni keltirib chiqaradi, bu esa suyaklarda zaiflik va mo’rtlikni keltirib chiqaradi. Suyaklar mustahkam bo’lishi uchun ularda etarli miqdorda kaltsiy bo’lishi kerak. Qalqonsimon bez gormonlarining ko’payishi suyaklarning kaltsiyni bog’lash qobiliyatini pasayishiga olib keladi.
Graves kasalligi gipertiroidizmning eng keng tarqalgan sabablaridan biridir. Agar bu kasallik davolanmasa, u jiddiy sog’liq muammolariga olib kelishi mumkin. Graves kasalligining bir yoki bir nechta alomatlarini ko’rsatadigan odamlar uchun darhol sog’liqni saqlash markaziga murojaat qilish va kerakli tekshiruvdan o’tish foydali bo’ladi.
