Hayz ko’rish nima?
Hayz ko’rish yoki odatda ma’lum bo’lganidek, hayz ko’rish qon ketishi taxminan har 28 kunda sodir bo’ladigan vaginal qon ketish sikli sifatida belgilanishi mumkin. Ayollarning reproduktiv funktsiyalari sog’lom ishlayotganining ko’rsatkichi sifatida qaralishi mumkin bo’lgan hayz ko’rish gormonal tebranishlar tufayli yuzaga keladigan fiziologik holatdir. Vaginal qon ketishiga olib keladigan bu holda, bachadonning ichki yuzasida qalinlashgan to’qimalar tanadan chiqariladi. Reproduktiv davr hisoblangan va o’smirlik va menopauza oralig’ida yuzaga keladigan bu holat tibbiyot tilida hayz ko’rish deb ham ta’riflanadi.
Hayz ko’rish nima?
Hayz ko’rish fiziologik jarayon bo’lib, u inson tanasining homiladorlikka tayyorlanishi deb ta’riflanishi mumkin. Har bir sog’lom ayol o’smirlikdan menopauzagacha muntazam hayzli qon ketishini boshdan kechiradi. Bu odamdan odamga farq qilishi mumkin. Ayollarning taxminan 75% hayz ko’rishdan oldin hayz paytida og’riqni boshdan kechiradi.
Hayz ko’rish uchun tanadagi to’rtta tizim sog’lom, muntazam va bir-biri bilan uyg’un ishlashi kerak. Gipotalamus, gipofiz bezi, tuxumdonlar, bachadon va qindan iborat ushbu tizimning sog’lom ishlashi ko’payish uchun zarurdir. O’smirlikning dastlabki bosqichlarida hayz ko’rish jarayoni muntazam bo’lmasa-da, vaqt o’tishi bilan muntazam bo’ladi.
Boshqacha qilib aytadigan bo’lsak, menstrüel siklus menarxdan keyin (birinchi hayz qon ketishi) muntazam bo’lishi uchun 2 yilgacha vaqt ketishi mumkin. Menopauza yaqinlashganda, hayz davrlarida o’zgarishlar yuz berishi mumkin. 8 yoshdan 15 yoshgacha boshlangan hayz davri 45 yoshdan 55 yoshgacha butunlay tugaydi. Hayz paytida vaginal orqali chiqariladigan qon miqdori ham odamdan odamga farq qiladi. Umuman olganda, har kuni 3 dan 5 gacha prokladkalarni almashtirish qon ketish miqdori normal ekanligini ko’rsatadi.
Hayz ko’rish qanday sodir bo’ladi?
Menstrüel sikl miyada joylashgan gipofiz bezining stimulyatsiyasi natijasida LH (Luteinlashtiruvchi gormon) va FSH (Follikulani ogohlantiruvchi gormon) deb ataladigan gormonlar sekretsiyasi bilan boshlanadi.
Qon oqimiga kiradigan FSH tuxumdonlarga etib boradi va tuxum follikulalarini rag’batlantiradi. Shunday qilib, tuxumdon zahirasidagi tuxumlarning bir qismi pishib etish jarayoniga kiradi. Pishgan tuxum LH gormoni tufayli chiqadi.
Eng sog’lom tuxum follikuladan chiqadi, uni ichida joylashgan qop sifatida ham aniqlash mumkin va tuxumdonlar va bachadon o’rtasida kanal vazifasini bajaradigan fallop naychalariga tashlanadi. Ushbu jarayon davomida tuxum chiqadigan follikul estrogenni chiqarishni o’z zimmasiga oladi.
Bachadon devorini rag’batlantiradigan estrogen tufayli endometrium yoki odatda ma’lum bo’lganidek, bachadon devori qalinlashadi. Ayol tanasida 4-5 kun yashay oladigan sperma hujayralaridan farqli o’laroq, ayol tuxumining umri qisqaroq.
Homiladorlik fallop naychalarida taxminan 24 soat davomida tirik qolishi mumkin bo’lgan ayol tuxumi ushbu mintaqadagi erkak jinsiy hujayra sperma tomonidan urug’lantirilganda sodir bo’ladi. Agar homiladorlik sodir bo’lmasa, estrogenning chiqishi kamayadi va qondagi progesteron darajasi oshadi. Shunday qilib, mumkin bo’lgan homiladorlik uchun qalinlashgan intrauterin devor qichishishni boshlaydi va ingichka bo’ladi.
Hayz ko’rish yoki boshqacha qilib aytganda, hayz ko’rish qon ketishi, bachadon to’qimalari tanadan bir oz qon bilan chiqarilganda paydo bo’ladi. Taxminan 3 dan 7 kungacha qon ketishidan so’ng, hayz davrining boshlanishiga qaytadi va jarayon yana boshlanadi.
Agar tuxum urug’lantirilgan bo’lsa, homiladorlik sodir bo’ladi. Erkak va ayol jinsiy hujayralarining birikmasidan hosil bo’lgan embrion bachadon naychalari orqali o’tib, bachadonga etib boradi. Embrion qalinlashgan bachadon devoriga joylashadi va u erda rivojlanishini davom ettiradi.
Hayz ko’rishning belgilari qanday?
Tez-tez so’raladigan savollardan biri «hayz ko’rish belgilari qanday?» U shaklda. Premenstrüel alomatlar odamdan odamga farq qiladi. Ammo umumiy simptomlar:
- ko’kraklarda shish va sezuvchanlik,
- vazn yig’moq,
- kayfiyat o’zgarishi,
- akne,
- oyoqlarda kramplar,
- qorin og’rig’i,
- Bu premenstrüel kuchlanish sindromi (PMS, premenstrüel sindrom). Premenstrüel kuchlanish sindromi haqida batafsil ma’lumot olish uchun PMS / Premenstrüel kuchlanish sindromi nima? Biz bilan bog’lanishingiz mumkin.
Hayz ko’rish necha kun davom etadi?
Menstrüel qon ketishi qanchalik tez-tez sodir bo’lishi va qancha davom etishi har bir kishi uchun farq qiladigan masalalardan biridir. Har bir sog’lom ayol o’rtacha har 28 kunda hayz ko’rishi kutiladi. Biroq, ikki hayz ko’rish oralig’i 21 kundan kam va 35 kundan ortiq bo’lishi turli xil sog’liq muammolarining belgisi hisoblanadi.
Menstrüel qon ketishining davomiyligi va miqdori ham odamdan odamga farq qiladi. Sog’lom odamlarda 3 dan 7 kungacha hayz ko’rgan qon ketishi va bu davrda kuniga 3 dan 5 gacha prokladkalarni almashtirish normal hisoblanadi.
Biroq, bu holat balog’atga etishish va menopauzaning boshida o’zgaradi. O’smirlik davrida, birinchi hayz ko’rishi sodir bo’lganda, odam har 28 kunda hayz ko’rishi kutilmaydi. Noqonuniy yoki qisqa hayz ko’rish reproduktiv tizim bilan bog’liq muammolarni ko’rsatmaydi. O’smirlik davrida inson tanasi yangi gormonal rejimga moslashishi uchun 2 yilgacha vaqt ketishi mumkin. Bu davr oxirida odam ovulyatsiya va muntazam hayz ko’rishni boshlaydi.
Xuddi shu holat menopauzaning boshida ham kuzatilishi mumkin. Vaginal qon ketishining kamayishi va hayz ko’rishning tartibsizligi menopauzaning umumiy belgilaridir.
Ko’p qon ketish – bu o’smirlik, kattalar va menopauza davrida e’tiborga muhtoj bo’lgan holat. Kuchli qon ketishi va/yoki qon ketishining buzilishi ayollarda qo’shimcha muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.
Hayz davrining buzilishi hayz davridagi qon ketish miqdori va ikki davr orasidagi vaqtga qarab belgilanadi. Hayz ko’rish buzilishining turlari haqida batafsil ma’lumot olish uchun hayz davrining buzilishi nima? Biz bilan bog’lanishingiz mumkin.
